شاخص کل بورس چیست؟ همه چیز به زبان ساده

کلمه شاخص در کل به معنای نمودار یا نشان دهنده یا نماینده می باشد. شاخص کمیتی است که نماینده چند متغیر همگن میباشد و وسیله ای برای اندازه گیری و مقایسه پدیده هایی است، که دارای ماهیت و خاصیت مشخصی هستند که بر مبنای آن می توان تغییرات ایجاد شده در متغیرهای معینی را در طول یک دوره بررسی نمود.
محاسبه شاخص برای هر شرکت، صنعت یا گروه یا دسته امکانپذیر است و میتوان آن را محاسبه نمود. برای محاسبه شاخص، یک سال را به عنوان سال مبنا یا پایه فرض کرده و پس از تقسیم ارزش جاری بر ارزش مبنا (ارزش سال پایه) آن را در عدد 100 ضرب می کنیم. عدد به دست آمده شاخص آن گروه یا دسته مورد نظر را به ما نشان می دهد. در هر بازار بورس اوراق بهاداری میتوان بنا بر احتیاج و کارایی شاخص های زیادی را تعریف و محاسبه نمود. در تمام بورس های دنیا نیز شاخص های زیادی برای گروه ها و شرکت های مختلف محاسبه میشود.
تعریف شاخص بورس به زبان ساده
شاخص کل قیمت یکی از اصلی ترین شاخص های بورس اوراق بهادار تهران است که روش محاسبه آن بر اساس فرمول لاسپیرز می باشد. شاخص کل قیمت در بورس تهران برای سه گروه محاسبه می شود که عبارتند از:
- شاخص قیمت کل بازار: که در محاسبه آن قیمت سهام تمام شرکت های معامله شده تأثیر داده میشود.
- شاخص قیمت تالار اصلی (شاخص بازار اول): که در محاسبه آن فقط قیمت سهام شرکت های معامله شده در تابلو اصلی تأثیر داده میشود .
- شاخص قیمت تالار فرعی (شاخص بازار دوم): که در محاسبه آن فقط قیمت سهام شرکت های معامله شده در تابلوی فرعی تأثیر داده میشود.
ویژگی های شاخص کل قیمت در بازار بورس
عبارتند از:
- موزون بودن: بدین معنا که چون در محاسبه آن ارزش سهام در تعداد سهام منتشره ضرب میگردد پس تغییرات قیمت سهام بر اساس تعداد سهام منتشرشده شرکت ها در شاخص تأثیرگذار است. یعنی هر چقدر تعداد سهام منتشره شرکت بیشتر باشد تغییرات قیمت سهم مورد نظر تأثیر بیشتری بر روی شاخص خواهدگذاشت.
- جامع بودن: این شاخص به لحاظ اینکه براساس تغییرات سهام تمام شرکت های پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار محاسبه میگردد لذا خصوصیت جامعبودن را دارا است.
- در دسترس بودن: شاخص کل قیمت به لحاظ اینکه بهصورت لحظهای توسط سازمان بورس اوراق بهادار محاسبه و در اختیار افراد قرار میگیرد لذا دارای خصوصیت دردسترسبودن میباشد. شاخص کل قیمت در موارد ذیل تعدیل می گردد و در حقیقت تغییرات ناشی از موارد ذیل در مقدار شاخص اثری ندارد .
- ورود و خروج شرکت ها: به هنگام ورود و خروج شرکت ها به دلیل افزایش یا کاهش ارزش جاری سهام اصولاً ارزش پایه سهام تعدیل میگردد تا تغییری در عدد شاخص حاصل نشود. بهعبارتی با افزایش صورت کسر در مخرج آن تغییری میدهند تا حاصل تقسیم صورت بر مخرج تغییر نکند.
- افزایش سرمایه از طریق آورده و یا مطالبات سهامداران: بهعلت اینکه با افزایش سرمایه از طریق آورده و یا مطالبات سهامداران ارزش جاری سهام افزایش مییابد لذا در این موارد نیز ارزش پایه سهام باید بهگونهای تعدیلگردد تا تغییری در عدد شاخص حاصل نگردد.
- ادغام شرکت ها: در صورت ادغام دو یا چند شرکت در هم نیز میبایست در ارزش پایه سهام تغییر داده شود تا عدد شاخص تغییری نکند.
ولی در برخی موارد نیازی به تعدیل شاخص نمیباشد که این موارد عبارتند از:
افزایش سرمایه از محل اندوخته: زیرا در این حالت همان مبلغ اندوخته که متعلق به سهامداران بوده بهصورت سهام جدید به آنها داده میشود. پس تغییری در حقوق صاحبان سرمایه اتفاق نیفتاده لذا در این حالت نیازی به تعدیل شاخص نیست.
تجزیه و تجمیع سهام: در این حالت نیز تنها تعداد سهام منتشره تغییریافته و چون به تناسب آن قیمت سهم نیز تغییر مییابد لذا نیازی به تعدیل شاخص نیست. البته لازم به ذکر است که در ایران عملاً این کار امکانپذیر نیست و ارزش اسمی هر سهم بطور ثابت 1000 ریال میباشد.
پرداخت سود نقدی: در این حالت نیز چون اصولاً به تناسب پرداخت سود نقدی قیمت سهام نیز کاهش می یابد لذا نیازی به تعدیل عدد شاخص نیست.
- شاخص بازده نقدی و قیمت
این شاخص نشان دهنده تغییرات قیمتی و بازده نقدی سهام در بورس اوراق بهادار می باشد به عبارتی نشان دهنده تغییرات بازدهی کل سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار می باشد و بوسیله آن می توان فرصت سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار را با دیگر بازارها مقایسه نمود .
- شاخص بازده نقدی
از تفاضل منطقی شاخص قیمت و بازده نقدی از شاخص قیمت به دست میآید و نشان دهنده تغییرات بازده نقدی سهام میباشد.
- شاخص صنعت
فرمول محاسبه آن همانند محاسبه شاخص کل می باشد و نشان دهنده تغییرات در ارزش سهام شرکت های صنعتی میباشد و برای هر صنعت بطور جداگانه محاسبه میگردد .
- شاخص مالی
فرمول محاسبه آن همانند محاسبه شاخص کل میباشد و نشاندهنده تغییرات در ارزش سهام شرکت های سرمایه گذاری می باشد.
- شاخص شرکت
فرمول محاسبه آن همانند محاسبه شاخص کل قیمت میباشد و برای هر شرکتی بطور جداگانه محاسبه می گردد و برای محاسبه آن شاخص هر شرکتی را در بدو ورود 100 تعیین نمودهاند.
شاخص 50 شرکت برتر در بازار بورس
الف) به روش میانگین ساده معمولاً هر سه ماه یکبار 50 شرکت برتر در بورس اوراق بهادار معرفی
می گردند. این شاخص نشان دهنده میانگین قیمت سهام 50 شرکت برتر می باشد. محاسبه این شاخص به روش محاسبه شاخص داو جونز می باشد. به عبارتی در این محاسبه تعداد سهام منتشره شرکت تأثیر داده نمی شود و تنها از جمع قیمت سهام 50 شرکت تقسیم بر تعداد آنها (تعدیل شده) بهدست میآید.
این شاخص در موارد ذیل باید تعدیل شود. یعنی عدد 50 در مخرج را باید به گونه ای تغییر داد تا تأثیر تفاوت قیمت بر شاخص به خاطر موارد ذیل خنثی گردد. مواردی که شاخص مذکور تعدیل می شود عبارتند از: 1- در صورت افزایش سرمایه به هر روشی (چه آورده و چه اندوخته)، 2- ورود و خروج شرکت ها از لیست 50 شرکت برتر در پایان هر سه ماه، 3- تجزیه و تجمیع سهام (که فعلاً در ایران امکانپذیر نیست).
ب) به روش میانگین موزون این شاخص نیز بوسیله تغییرات ارزش سهام 50 شرکت برتر محاسبه می شود ولی طرز محاسبه آن به روش میانگین موزون (روش لاسپیرز) می باشد و تعداد سهام منتشره شرکت ها در محاسبه آن تأثیرگذار است.
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.