بازده سهام یکی از فاکتورهای مهم در انتخاب بهترین سرمایه ­گذاری است. تعیین بازده آتی به طور دقیق امکان­ پذیر نیست، بنابراین سهام داران هنگام سرمایه­ گذاری ریسک ­پذیرند و برای حداکثرکردن منافع خویش به­ دنبال پیش‌بینی بازده سهام هستند. به ­طوری­ که می ­توان­ گفت هدف اساسی سرمایه گذاران کسب سود و بازدهی است.

بیشتر سرمایه ‌گذاران بالفعل و بالقوه در تحلیل مالی و پیش‌ بینی جریان­های نقدی ورودی آتی به واحد تجاری و به ­تبع آن پیش ‌بینی بازده سرمایه ‌گذاری از اطلاعات حسابداری استفاده می­کنند. با توجه به اینکه کلیه فعالیت‌هایی که شرکت‌ها انجام می­دهد معمولاً به سه دسته، فعالیت­های عملیاتی، فعالیت­های سرمایه ­گذاری و فعالیت­های تأمین مالی تقسیم می­شوند. با وجود تفاوت­ هایی که این سه دسته فعالیت دارند، یک ویژگی مشترکشان این است که انجام آن‌ها منجر به ورود و خروج وجه نقد شرکت می ­شود. به عبارت دیگر انجام این فعالیت ­ها از یک طرف مستلزم صرف وجه نقد (خروج وجه نقد) است و از طرف دیگر در آینده جریان ­های نقدی به شرکت وارد خواهند کرد.

بازدهی صندوق های سرمایه گذاری در سهام

در نتیجه تحقیقات و بحث ­های طولانی در خصوص علل ایجاد بازدهی اولیه غیرعادی عرضه ­ی اولیه در کوتاه مدت و بازدهی کمتر آن در بلند مدت فرضیه های مختلفی ارائه شده­ است. به هرحال در کنار علل مختلفی که برای این موضوع مطرح شده، موضوع عدم­ اطمینان و نبود تجربه­ ی تحلیل در سطح عموم مشارکت کنندگان، جایگاه خاصی دارد. فرضیه­ های مختلفی از جمله: فرضیه نفرین برندگان، فرضیه گواهی، فرضیه علامت دهی، فرضیه بازخورد بازار، فرضیه پرهیز از دادخواهی و فرضیه مد روز، سعی در توجیه این پدیده دارند.

هر یک از این فرضیه­ ها به علل وجود بازدهی غیرعادی سهام عرضه­ ی اولیه می­ پردازند که البته برای هر یک ادله ­ی نقض ­کننده نیز وجود دارد. چارچوب مفهومی تمامی این فرضیه­ ها که به­­ منظور توجیه این پدیده­ی فرمول­ بندی شده مبتنی بر عدم اطمینانی است که در فرایند عرضه­ی اولیه­ی سهام وجود دارد.

چارچوب مفهومی بر این اصل متمرکز شده که برای جبران این عدم اطمینان، نوعی زیر قیمت عرضه­ کردن به طور داوطلبانه اتفاق می­افتد. از طرفی براساس فرضیه بازار کارا، نیروهای بازار باید زیر قیمت عرضه­ کردن داوطلبانه را برای رسیدن به قیمت تعادلی تصحیح کنند و البته در بلندمدت بازدهی این سهام از بازدهی بازار عقب افتاده و قیمت سهم برای رسیدن به تعادل ­نهایی خود را آماده می­کند. بنابراین می ­توان گفت هر یک از این فرضیه­ ها موضوع منحصر به فردی را در بر ندارند و اگر مشترکات این فرضیه­ ها را درنظر بگیریم، تمامی این فرضیه­ ها باید در هم تلفیق شده و یک فرضیه­ ی اصلی در این حوزه حاصل شود.

با نگاه از دریچه­ ی مالی رفتاری به موضوع، پدیده­ ی عدم­ اطمینان در سهام عرضه­ ی اولیه باعث می­ شود واکنش سرمایه­ گذاران به این­گونه سهام از تفکر عقلایی به احساسی نزدیک شود. آنچه سهامداران در بازار سهام تجربه کرده­ اند، بازدهی بالای سهام عرضه­ ی اولیه است، بنابراین شهود نمایندگی سهامداران را به این سو می­کشد، سهامی که جدیداً عرضه ­شده و از آن اطلاعات چندان کامل و شفافی در دست نیست در همان طبقه­ی سهام عرضه­ی اولیه قراردارد و باید بازدهی بالایی داشته باشد.

این موضوع در کنار تمایل عرضه کنندگان به عرضه ­ی زیرقیمت باعث ایجاد بازدهی غیرعادی کوتاه­ مدت می­ شود. بیش­ واکنش به خبر عرضه­ ی اولیه­ ی سهام و شهود نمایندگی دو علتی هستند که می­توان برای چنین پدیده ای مطرح کرد. در زیر به خلاصه ­ای از این فرضیه ­­ها اشاره می ­گردد:

فرضیه بازدهی سهام  نفرین برندگان

بیتی و ریتر  و راک اساس توضیح خود را بر اطلاعات نامتقارن بین سرمایه­ گذاران گذاردند. سرمایه­ گذارانی که اطلاعات دارند، با خرید زیرقیمت به بازدهی دست می­یابند. محققینی از جمله باری، جنینگ آگاروال و هانگ این فرضیه را به­ ترتیب با ارائه ­ی مدارکی از بازارهای تایوان و آمریکای لاتین تأیید کردند.

افلک گراوز برتن و پراساد، شافر  الزامات شرایط پذیرش شرکت­ ها در بورس­ ها را دلیلی بر زیر قیمت عرضه­ کردن سهام دانستند که مؤیّد فرضیه نفرین برندگان است. در تقابل مطالب ارائه شده­ی بالا، لام و یاپ و لیم وان جی  فرضیه تأثیر شرایط پذیرش شرکت­ ها بر زیرقیمت عرضه شدن سهام را با شواهدی از بازار سنگاپور ردکردند.

فرضیه گواهی بر بازده سهام

بر طبق یافته­ های بوت و اسمیت ، بیتی گال واستیگلتز کارتر و مانستر بانک ­های سرمایه­ گذاری (تأمین سرمایه) و حسابرسان از طریق ایجاد عدم ­اطمینان در گزارش­ های خود، در زیر قیمت عرضه­ شدن سهام مؤثرند. سایر محققین از جمله جرالد لین، چیشتی و هامو فرضیه صدور گواهی را تأیید کردند. البته در مقابل، رایشد و تامسیزک مدارکی که فرضیه­ ی صدور گواهی را رد می ­کند ارائه دادند.

فرضیه علامت ­دهی در بازده سهام

گرینبلت، هوانگ ، ولچ ، آلن و فولها بر دلیل عرضه­ی عمومی زیر قیمت سهام را به­ عنوان ابزاری برای نشان­دادن کیفیت بالا توسط شرکت ­ها مطرح کردند. شرکت ­ها از این طریق نشان می­ دهند سهام­ شان باکیفیت است تا بتوانند سهام دیگرشان را با موفقیت عرضه عمومی کنند.

سو و فلشر و حامد و لیم این فرضیه ­ها را با شواهدی از بازارهای چین و سنگاپور تأیید کردند. در عین حال تحقیقاتی که در رد این فرضیه ارائه شده بیش از تحقیقات مؤیّد این فرضیه­ اند. از جمله تالر و دی بونت، گارفینگل، مازوکا و لیلوا، اسپنلاب و تونکس این فرضیه را رد کردند.

فرضیه بازخورد بازار

جیگادش شواهدی ارائه ­داد که عرضه­ ی مجدد سهام، رابطه ­ای با زیر قیمت عرضه ­کردن سهام اول ندارد، بلکه اطلاعات منتشرشده درخصوص عرضه­ ی مجدد عاملی مؤثر است. در عین حال اسپنلاب و تونکس شواهدی که این فرضیه را تأیید نمی­ کرد ارائه دادند.

فرضیه اجتناب از طرح دعاوی

تینیک  بیان می­کند که شرکت­ ها سهام عرضه­ ی اولیه را زیر قیمت عرضه­ می­ کنند تا احتمال طرح دعاوی بوسیله­ ی سرمایه­ گذاران را کاهش ­دهند. به عبارت دیگر از عرضه­ ی زیر قیمت به عنوان بیمه ­ای در مقابل مسئولیت­ های قانونی استفاده می­ شود. از طرف دیگر دراک و وتسویپنس  موضوع فرضیه ­ی اجتناب از طرح دعاوی را رد کردند. فرضیه مُدها. آگاروال و ریولی، ریتر  علت پایین بودن بازدهی بلندمدت سهام عرضه­ی اولیه در مقایسه با بازدهی بازار را به علت اشتباه سیستماتیک در قیمت گذاری نمی ­دانند، بلکه اشکال را در واکنش سرمایه ­گذاران و ارزش­ گذاری بیش از حد در مورد این شرکت ­ها میدانند.

بنابراین براساس فرضیه ­ی بازار کارا، قیمت سهام عرضه­ ی عمومی اولیه باید به قیمت تعادلی برسد که این اتفاق در بلندمدت می­ رسد. به بیان­دیگر پایین آمدن قیمت سهام در بلندمدت، نشان از ارزش­ گذاری بیش از حد در کوتاه­ مدت دارد.