صندوق های سرمایه گذاری با سرمایه باز به عنوان یکی از موفق ترین واسطه های مالی از نظر حجم معاملات،میزان سرمایه تحت تملک،جذب مخاطبان عام و مدیریت حرفه ای سبدهای اوراق بهادار به پیشرفت های شگرفی در بازار های مالی پیشرفته دنیا طی سی سال گذشته دست یافته است.

این پیشرفت ها خصوصاٌ در آمریکا و انگلیس به عنوان یکی از بنیانگذاران و مبتکران اصلی در ایجاد این نوع از صندوق ها بسیار محسوس بوده به طوریکه تا سال 2005 مکان مناسبی را برای سرمایه گذاری 50 درصد از خانواده های آمریکایی بوجود آورده است.

به طور کلی در ادبیات مالی، صندوق های سرمایه گذاری محملی برای انباشت سرمایه های خرد و کلان افراد مختلف جامعه و مزیت های فراوانی می‌باشد که ویژگی های زیادی را برای سرمایه گذاران غیر حرفه ای به همراه آورده که آنها را از دیگر واسطه‌های مالی متمایز می‌سازد که در ذیل به برخی از این مزایا و ویژگی ها اشاره می‌گردد:

صندوق سرمایه گذاری و مزیت مدیریت حرفه ای

صندوق های سرمایه گذاری مشترک اساساٌ توسط مدیران صندوق تاسیس و مدیریت می شوند که این مدیران می باید به تایید مقامات قانونی ناظر بر بازار سرمایه برسند. به عنوان مثال در آمریکا نام مدیران در کمیسیون بورس و اوراق بهادار و در انگلیس در کمیته خدمات مالی به ثبت رسیده و تنها پس از احراز صلاحیت فنی و اخلاقی و داشتن مدارک حرفه ای لازم می توانند نسبت به تاسیس و اداره صندوق ها اقدام نمایند.مدیران اغلب صندوق هایی را با ماهیت ها گوناگون و یا صندوق های خانوادگی تحت کنترل خود دارند.

ویژگیصرفه جویی ها ناشی از مقیاس در صندوق های سرمایه گذاری:

انباشت حجم بالای سرمایه قدرت چانه زنی صندوق های سرمایه مشترک را در خرید های عمده سهام و اوراق قرضه افزایش داده و اغلب در خرید هایی که در اندازه های بزرگ صورت می گیرد امکان دریافت تخفیفات یا تسهیلاتی را از موسسات دارندگان این اوراق دارا می باشند.از طرفی دربسیاری از کشور ها نرخ های کارمزد کارگزاران متغیر بوده که استفاده از نرخ های با کارمزد پایین تنها در خرید های بزرگ امکان پذیر بوده و برای سرمایه گذاران انفرادی امکان پذیر نمی باشد.

از دیگر مصادیق کاهش هزینه های هر واهد در مقایسه با سبدهای اوراق بهاداری که به صورت انفرادی مدیریت می شوند، کاهش هزینه های تحقیقات و مطالعات بازار می باشد به طوری که هرچه تعداد واحد های نزد سرمایه گذاران بیشتر باشد سهم کمتری از هزینه های تحقیق برای شناسایی فرصت های سود آور بر روی هر کدام از واحد های سرمایه گذاری سرشکن می شود. جمیع موارد مذکور باعث صرفه جویی هایی در اداراه دارایی های صندوق گردیده که از آن به عنوان صرفه جویی های ناشی از مقیاس یاد می شود.

مزیت نقد شوندگی واحد های سرمایه گذاری :

قابلیت نقد شوندگی بالای واحد های سرمایه گذاری این امکان را برای سرمایه گذاران فراهم ساخته که در مواقع نیاز و با صرف هزینه زمانی اندک بتوانند وجوه نقد مورد نیاز خود را تأمین نمایند.

طرف های ضامن نقد شوندگی واحد های سرمایه گذاری در کشور های مختلف متفاوت بوده و می تواند موسسه ای اعتباری ، بانک امین یا شرکت سرمایه گذاری باشد و میزان سرمایه گذاری این واحد ها اغلب از 20 تا 50 درصد متفاوت می باشند.

در ایران و برای اولین بار در دنیا به عنوان پدیده ای کم نظیر 100 درصد نقد شوندگی واحد های سرمایه گذاری در هر زمان توسط ضامن این صندوق ها تعهد گردیده که این امر می تواند مطلوبیت سرمایه گذاری در این صندوق ها را افزایش دهد. (مجله پژوهش های مدیریت،شماره 86 ، 1389 ،88)

مزیت رسالت اجتماعی واحد های سرمایه گذاری:

صندوق های سرمایه گذاری مشترک طیف وسیعی از افراد جامعه را با سطوح درآمدی متفاوت در بر داشته و خدمات مختلفی را از اقشار مختلف جامعه دریافت می نماید.

به عنوان مثال شرکت هایی چون شرکت های مدیریت صندوق،مشاوران سرمایه گذرای فبانک های امین ،توزیع کنندگان(و یا پذیره نویسان که بر اساس قانون 1934 SEC به عنوان کارگزار دلال نیز شناخته می شوند(در ایران مدیریت ثبت این وظیفه را بر عهده دارد))،نماینگان انتقال وجوه،مقامات ناظر بر سرمایه و از همه مهم تر سرمایه گذاران غیر حرفه ای ،همه و همه به نوعی با صندوق های سرمایه گذرای مشترک در ارتباط می باشند.

به عنوان مثال در آمریکا 8000 صندوق سرمایه گذرای فعال بیش از 80 میلیارد دلار درآمد برای مردم این کشور به همرا داشته و خدمات شغلی را برای 4/1 میلیون نفر بطور مستقیم فراهم آورده و فرصت سودآور سرمایه گذرای را برای بیش از 90 میلیون نفر سرمایه گذر  غیر حرفه ای برای مشارکت در بازارهای سرمایه به وجود آورده است.

ویژگی تنوع بخشی سبد اوراق بهادار و کاهش ریسک:

تنوع بخشی و کاهش ریسک سیستماتیک از دیگر مشخصات صندوق های سرمایه گذاری است که از جهاتی با خدمات دیگر انواع واسطه های مالی مشابه بوده، لیکن از حیث نگهداری اوراق بهادار صندوق ها نزد موسسات امین، صندوق های سرمایه گذرای مشترک را از دیگر واسطه های مالی متمایز می کند(2005,16،Gremillion).

• صندوق ها ی سرمایه گذاری برای سرمایه گذاری کوتاه مدت مناسب بدلیل کارمزد قابل توجه معاملات اوراق چندان مناسب نیستند و سود رضایت بخشی را برای سرمایه گذار نخواهند داشت .
• ریسک پذیری : هرچند در مقایسه با بسیاری از سرمایه گذاری های دیگر از ریسک پذیری کمتری برخوردار هستند اما ریسک های زیر برای این ارواق متصور است :

ریسک بازار : که به واسطه نواسانت قیمت اوراق بهادار موجود در سبد دارایی و سود حاصل از آن بوجود می آید ،  و هیچ تضمین و بیمه ای برای آن وجود ندارد .

ریسک عملیاتی :

به واسطه عدم اطمینان از عملکرد مدیریت صندوق و ارکان آن بوجود می آید

• مدیریت حرفه ای : همانطور که مدیریت حرفه ای یکی از مزایای صندوق های سرمایه گذاری است یکی از معایب آن نیز بشمار می رود . چون مدیران حرفه ای ممکن است به فکر منافع خود باشند و همواره در جهت بهتر شدن بازده سرمایه گذران عمل نکنند ( به ویژه اگر درآمد آن ها ارتباط چندانی با سود صندوق نداشته باشد ) .

• تنوع زیاد : تنوع بیش از حد ممکن است سبب کاهش بازده سرمایه گذار شود زیرا اگر دریک سهم سود زیادی کسب کنید به دلیل آنکه آن سهم بخش کوچکی از سبد را تشکیل می دهد ، بازده شما تغییر چندانی نخواد داشت .

ویژگی امید نامه در صندوق های سرمایه گذاری

امید نامه در صندوق های سرمایه گذاری مشترک یک مجموعه از اطلاعات ارزشمند برای سرمایه گذاران مهیا می کند. این مجموعه از اطلاعات زمینه انتخاب صندوق سرمایه گذاری مورد نظر را برای سرمایه گذار با توجه به اهدافی که در نظر دارد فراهم می کند. هر امیدنامه شامل اطلاعاتی در مورد اهداف سرمایه گذاری صندوق سرمایه گذاری است.

همچنین در امید نامه ی صندوق های سرمایه گذاری مشترک به سرمایه گذاران اطلاعاتی در مورد انواع ریسک هایی که به صورت احتمالی با آن روبه رو خواهند شد داده می شوند.از جمله ریسک های احتمالی می توان به تاثیرات دوره های رونق و رکود بازار های مختلف،بالا و پایین آمدن نرخ بهره و افزایش هزینه های معاملاتی اشاره کرد.

از جمله الزاماتی که SEC برای امید نامه ی صندوق های سرمایه گذاری مشترک تعیین کرده است می توان به ارائه عملکرد صندوق در دوره های  زمانی یک ،پنج و ده سال گذشته اشاره کرد.

همچنین در دوره ی زمانی مذبور ، باید عملکرد صندوق با متوسط عملکرد صندوق های سرمایه گذاری که اهداف مشابهی دارند و عملکرد یکی از شاخص های معتبر مورد محاسبه و مقایسه واقع شود.

همچنین بازده های صندوق در سه دوره قبل و بعد از کسر کارمزد های مربوط،ارائه شود. نکته مهم دیگری که در امید نامه ی صندوق ها به آن اشاره می شود هزینه ها و کارمزده هایی است که سرمایه گذار ملزم به پرداخت آنها می شود.

این هزینه ها نشان می دهد که چه میزانی از بازدهی صندوق صرف هزینه هایی مثل پرداخت کارمزد های معاملاتی،پرداخت هزینه های مدیریت صندوق،هزینه تبلیغات و سایر هزینه های عملیاتی شده است

قسمتی از یک امید نامه معتبر

امید نامه یک صندوق سرمایه گذرای مشترک شامل اطلاعات زیر است:

• حداقل میزان لازم جهت سرمایه گذاری
• اهداف سرمایه گذاری صندوق
• بازده صندوق طی سال گذشته ، سه سال گذشته ، و پنج سال گذشته
• وضعیت و موقعیت قرار گیری صندوق در برابر انواع مختلف ریسک ها
• خدماتی که توسط صندوق ارائه می گرند
• کارمزدی که توسط صندوق ایجاد می گرددمانند کارمزد مدیران که به سرمایه گذاران منتقل
  می شود