صندوق های سرمایه گذاری مشترک چیست؟

یکی از اساسی ترین مسایل اقتصادی افراد، واحدهای تجاری، موسسات مالی و اعتباری، بانک ها و کشورها، تخصیص بهینه منابع است و یکی از این منابع مهم عامل سرمایه است. اگر توسعه اقتصادی را به عنوان مجموعه عملیات یک کشور برای بهبود سطح زندگی مردم و افزایش درآمد ملی بنگریم، خواهیم دید که مهم ترین مساله در این زمینه سرمایه گذاری است و سرمایه، هسته اصلی توسعه اقتصادی را تشکیل میدهد.
صندوق های سرمایهگذاری مشترک به عنوان یکی از مهم ترین واسطه های مالی نقش انتقال سرمایه را از سوی دارندگان منابع به سمت مصرف کنندگان (شرکت های تولیدی و خدماتی وسایر) برعهده دارند.
از این رو انواع مختلفی از صندوق های سرمایه گذاری با هدف جمع آوری وجوه از سرمایه گذاران غیرحرفه ای و اختصاص آن به سبدهای سرمایه گذاری کارا، کاهش ریسک سرمایه گذاری و کسب بازدهای متعارف پا به عرصه ظهور گذاشتند. عملکرد سرمایه گذاری با دو رکن ریسک و بازدهی مورد ارزیابی قرار میگیرد و همواره بیشترین بازدهی با توجه به سطح مشخصی از ریسک، معیاری مناسب برای سرمایه گذاری است.
بنابراین، مطالعه و پژوهش در جهت ارزیابی عملکرد صندوق های سرمایه گذاری و بهینه سازی سرمایه گذاری می تواند گامی در جهت تشویق به سرمایه گذاری بیشتر باشد؛ چرا که یکی از عواملی که مانعی در مقابل سرمایه گذاری محسوب میشود، ریسک و مخاطرات سرمایهگذاری است.
بنابراین ارزیابی عملکرد صندوق های سرمایه گذاری از این جهت حائز اهمیت است که معاملهگران سهام بتوانند درباره نگهداری، فروش و یا خرید سهام این صندوقها در زمان مقتضی تصمیمات لازم را اتخاذ کنند. بدیهی است که سرمایه گذاران بالقوه به دنبال سهام صندوق هایی باشند که عملکرد بهتری از سایر صندوق ها و نیز از عملکرد بازار داشته باشند.
از آنجایی که سرمایه گذاران تمایل شدیدی به سرمایه گذاری در صندوق های با عملکرد بهتر دارند، و مدیریت صندوق میتواند عاملی مهم در جهت عملکرد صندوق باشد، لذا در جهت نیاز به غنیتر کردن ادبیات تحقیقی موجود، پیرامون صندوق های سرمایهگذاری مشترک در ایران و بالاخص ارزیابی عملکرد این صندوقها، نیاز به انجام چنین تحقیقی ضرورت پیدا کرد تا به واسطه آن معیار جدیدی جهت ارزیابی عملکرد، از طریق بررسی تأثیر مدیریت صندوق ها که به صورت فعال یا منفعل می باشند، ارائه شود. بنابراین، در این فصل به منظور بررسی تاثیر مدیریت صندوق بر عملکرد صندوق های سرمایه گذاری مشترک، ادبیات موضوع بیان میگردد.
در این راستا ابتدا مبانی نظری تحقیق مطرح می شود و در ادامه پژوهشهای انجام شده در این زمینه ارائه میشود.
مبانی نظری صندوق های مشترک سرمایه گذاری چیست؟
هدف بخش تئوری، شناسایی و بحث در مورد تئوریهای مربوط به حوزهی تحقیق است. به منظور تحقق این امر، در این بخش به بررسی نقش مدیریت در عملکرد صندوقهای سرمایهگذاری مشترک میپردازیم. به این منظور، در ابتدای بحث به تعریف صندوقهای سرمایهگذاری مشترک پرداخته میشود.
در ادامه، انواع صندوقهای سرمایهگذاری و مزایای صندوقهای سرمایهگذاری مشترک بیان میگردد، و تاریخچه مختصری از صندوقهای سرمایهگذاری مشترک در ایران بیان میشود. به منظور بیان مناسبتری از رابطه ی مدیریت و عملکرد صندوقهای سرمایهگذاری مشترک مدل های مرتبط تشریح می گردد.
تعریف صندوق های سرمایه گذاری مشترک
تعاریف ارائه شده برای صندوقهای سرمایهگذاری مشترک در قوانین کشورهای مختلف و ادبیات مالی و سرمایهگذاری تا حد زیادی به یکدیگر نزدیک و بعضاً مشترک است. دلیل این امر، برخورداری از ماهیت و فعالیت مشابه، علیرغم وجود برخی تفاوتها در چارچوب و مقررات حاکم بر فعالیت و نحوه نظارت بر آنهاست. قانون 1940 ایالات متحده، صندوقهای سرمایهگذاری مشترک را نوعی از شرکتهای سرمایهگذاری با ویژگی مخصوص به خود معرفی میکند که حرفه اصلی آن سرمایهگذاری، سرمایهگذاری مجدد، کمک به نگهداری یا معامله اوراق بهادار در چارچوب قوانین و مقررات مربوط است.
در قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران (ماده1 بند20) صندوقهای سرمایهگذاری به شرح زیر تعریف شدهاند: “نهاد مالی است که فعالیت اصلی آن سرمایهگذاری در اوراق بهادار میباشد و مالکان آن به نسبت سرمایهگذاری خود در سود و زیان صندوق شریک میباشند”.
به نظر میرسد این تعریف به اندازه کافی جامع نبوده و از ویژگی یک تعریف قانونی کامل برخوردار نیست. همچنین در ماده 1 بند 5 قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید(مصوب 1380) مجلس شورای اسلامی در تعریف صندوق سرمایه گذاری آمده است: صندوق سرمایهگذاری، نهاد مالی است که منابع حاصل از انتشار گواهی سرمایهگذاری را در موضوع فعالیت مصوب خود سرمایهگذاری میکند.
طبق بند الف همین ماده گواهی سرمایهگذاری، اوراق بهادار متحدالشکل است که توسط صندوق سرمایهگذاری مشترک منتشر و در ازای سرمایهگذاری اشخاص در صندوق با درج مشخصات صندوق و سرمایهگذار و مبلغ سرمایهگذاری در آن ارائه می شود.
با توجه به تعاریف ارائه شده میتوان نتیجه گرفت «صندوقهای سرمایهگذاری مشترک، واسطه های مالی هستند که به عموم مردم سهام میفروشند و وجوه حاصله را در پرتفوی متنوعی از اوراق بهادار سرمایهگذاری مینمایند. هر واحد سرمایهگذاری که در صندوقهای سرمایه گذاری فروخته میشود، نماینده نسبت متناسبی از پرتفوی اوراق بهادار است که صندوق سرمایهگذاری به وکالت از طرف سهامداران خود اداره مینماید.
ترکیب داراییهای صندوق مشترک به عنوان پرتفوی یا سبد صندوق شناخته میشود و خریداران واحد های سرمایهگذاری صندوقها به نسبت سهم خود بخشی از مالکیت سبد اوراق بهادار را به دست میآورند و هر واحد سرمایهگذاری صندوق بیانگر نسبت مالکیت هر یک از سرمایه گذاران در دارایی های صندوق و درآمد ناشی از آن دارایی است
صندوق های سرمایه گذاری مشترک در ایران
ضرورت تشکیل و فعالیت صندوق سرمایه گذاری مشترک از مدتها قبل از سوی دستاندرکاران اقتصادی و بازار سرمایه کشور، به صورت های مختلف عنوان گردیده و تلاشهایی صورت گرفته است که نتیجه این اقدامات را به نوعی میتوان در دو مقطع زمانی قبل و بعد از تصویب قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران در آذر ماه 84 مورد توجه قرار داد؛
- قبل از تصویب قانون بازار اوراق بهادار
با وجود تلاشهای صورت گرفته در این دوره، به دلیل فقدان بستر قانونی لازم، امکان تشکیل صندوق مشترک با شخصیت حقوقی مستقل فراهم نگردید و در نهایت به منظور پر نشدن خلأ موجود در بازار سرمایه و در اولین اقدام «آییننامه ارائه خدمات مشاوره و سبدگردانی اوراق بهادار» در سال 1383 و سپس دستورالعملهای اجرایی مربوط و نیز «آییننامه تشکیل سبد سرمایهگذاری مشاع» تدوین و تصویب گردید و بر اساس آن، شرکتهای کارگزاری با اخذ مجوز از سازمان بورس، به تشکیل سبدهای اوراق بهادار در قالبهای مشاعی و اختصاصی مبادرت کردند.
- بعد از تصویب قانون بازار اوراق بهادار
به دنبال تصویب قانون بازار اوراق بهادار و برطرف شدن نسبی موانع پیش رو، اقدامات لازم در خصوص انجام مطالعات تطبیقی بر روی قوانین تعدادی از کشورهای باسابقه در استفاده از صندوقها، از جمله کشورهای اسلامی، صورت گرفت و در نهایت دستورالعملهای مورد نیاز، توسط سازمان بورس تدوین شد.
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.