صندوق های سرمایه گذاری را می توان بر مبنای اهداف اختصاصی به شرح زیر تقسیم بندی کرد:

صندوق های سرمایه گذاری سهام عادی

این صندوق های سرمایه گذاری ،در سهام عادی انواع شرکت ها، سرمایه گذاری می کنند.مدیران این شرکت ها از سیاست های جسورانه ای پیروی می کنند و حدود 70 درصد مبالغی که وارد این صندوق ها می شود برای خرید سهام عادی به کار می رود.

صندوق های سرمایه گذاری متوازن

این صندوق ها در سهام عادی و سهام ممتاز و اوراق قرضه شرکت های تولیدی سرمایه گذاری می کنند و برای کاهش مخاطره تلاش می کنند بین اوراق بهادار تحصیل شده توازن بر قرار شود.به عنوان مثال نیمی از منابع مالی خود را در اوراق قرضه و مابقی را در سهام عادی شرکت های مختلف سرمایه گذاری می نمایند.در نتیجه این صندوق ها هم از اثبات درآمد و هم از رشد بالقوه قیمت سهام برخوردار می شوند.

صندوق های سرمایه گذاری اوراق قرضه یا سهام ممتاز

این صندوق ها صرفاٌ در اوراق بهاداری که درآمد ثابت دارند،سرمایه گذاری می کنند.سرمایه گذاران در سهام این صندوق ها ،از امنیت نسبی برخوردارند و با مخاطره کم تری روبرو می شوند.قابل ذکر است که این صندوق های سرمایه گذاری نتوانسته اند به رشد قابل توجهی دست یابند.

صندوق های سرمایه گذاری تخصصی

فعالیت این صندوق ها همانند شرکت ها یا صندوق هایی است که در سهام عادی شرکت های صنعتی سرمایه گذاری می کنند.این نوع صندوق ها معمولاٌ در صنایع ویژه ای مثل الکترونیک،فعال و دارای درجه اعتبار بالایی هستند.این صندوق ها مورد توجه سرمایه گذاریانی هستند که علاقه مند به سرمایه گذاری در سهم شرکتهای فعال در یک صنعت خاص می باشند.

صندوق های سرمایه گذاری با هدف دوگانه

این صندوق های سرمایه گذاری در سال 1967 در آمریکا پدید آمدند.سیاست این صندوق ها به گونه است که اهداف گروه های مختلف سرمایه گذاری برآورده شود.این صندوق ها دو نوع سهام منتشر می کنند، سهام نوع الف و سهام نوع ب. وجوه حاصل از این دو نوع سهم در یک پرتفوی معینی از سهام عادی سرمایه گذاری می شود.این صندوق ها برای مدت معینی مثلاٌ 5 سال منحل می شوند.کل سود سهامی که صندوق هر ساله دریافت می کند به سهام داران طبقه الف پرداخت می شود و به سهام داران طبقه ب هیچ سودی پرداخت نمی شود.

در پایان سال پنجم کل سهام موجود در پرتفوی فروخته شده و ارزش اسمی سهام طبقه الف به دارنگان آن سهام و مابقی کلاٌ به دارندگان سهام طبقه ب پرداخت می شود.بنابر این کل سود به سهام داران الف و کل منفعت سرمایه به سهام داران ب تعلق می گیرد.سهام الف در این صندوق ها مخاطره کم تری را تقبل می کنند ، زیرا 100 درصد سود به 50 درصد سهامدارانی که سرمایه را تامین نموده اند تعلق می گیرد و امکان بازگشت اصل سرمایه نیز می باشد، اما سهام ب مخاطره بیشتری دارد چراکه بازده آن فقط از محل منفعت سرمایه تامین می شود که نا معلوم و غیر قابل پیش بینی است.

صندوق های بازار پول

این صندوق ها ، شرکت هایی هستند که فقط روی اوراق بهادار کم مخاطره با سررسید کوتاه مدت فعالیت دارند.از جمله این اوراق بهادار می توان به اوراق خزانه ،گواهی سپرده بانکی و اوراق تجاری اشاره نمود.

صندوق های رشد و توسعه

این صندوق ها نوع دیگری از صندوق های سرمایه گذاری هستند که سیاست آنها بر مبنای خرید سهام شرکت هایی است که در یک صنعت روبه رشد و بافرصت های سرمایه گذرای فراوان قرار دارد.لذا قیمت های سهام آنها به تناسب فرصت های سرمایه گذاری و میزان رشد ی که در فروش دارند ، افزایش می یابند.البته بدیهی است این نوع صندوق ها از مخاطره بسیار بالایی برخوردارند.

صندوق ها شاخص

این صندوق ها ، صندوق های سرمایه گذاری هستند که عملکرد آنها مبتنی و برابر با شاخص قیمت سهام است.با توجه به اینکه رفتار،عملکرد،نرخ بازده این صندوق ها دقیقاٌ برابر رفتار، عملکرد و شاخص پرتفوی بازار است باید قید کنند که شاخص مد نظر صندوق کدامیک از شاخص های موجود است،مانند شاخص داوجونز و استاندارد و پورز.

صندوق های شاخصی ،نوعی صندوق سرمایه گذاری یا یونیت تراست ها است که هدف سرمایه گذاری آن دستیابی به بازده یک شاخص انتخابی ،نظیر “S&P500″است.به عبارتی دیگر،صندوق شاخصی ،دارایی خود را در سهام یا اوراق قرضه موجود در سبد یک شاخص ،سرمایه گذاری
می کند.

صندوق های قابل معامله در بورس

صندوق های قابل معامله در بورس بسیار شبیه به صندوق های شاخصی هستند و همانند آنها در سهام زیر مجموعهی یک شاخص یا سبد انتخابی از آن سرمایه گذاری می کنند.این صندوق ها اگر چه از نظر ساختاری به شکل شرکت سرمایه گذاری با بنیان باز یا یونیت تراست تشکیل
می شوند،اما از جهاتی با آنها متفاوت هستند:

• صندوق های قابل معمله در بورس سهام خود را به طور مستقیم به سرمایه گذاران انفرادی نمی فروشند،سهام صندوق های قابل نعامله در بورس در گروه های بزرگ که اصطلاحاٌ به “یونیت ایجاد و انتشار” معروف است منتشر و در اختیار سرمایه گذاران نهادی قرار می گیرد.
• فروش” یونیت های ایجاد و انتشار “به سرمایه گذاران نهادی به صورت غیر نقدی انجام می شود و سرمایه گذاران در مقابل یونیت های دربافتی ،سبدی از اوراق بهادار را که به طور معمول همانند پرتفوی صندوق است،در اختیار صندوق قرار می دهد.
• سرمایه گذاران نهادی پس از خرید یونیت های ایجاد و انتشار ،آنها را تفکیک کرده و در بازار دسته دوم به سرمایه گذاران انفرادی واگذار می کنند.

صندوق های اوراق قرضه شهرداری ها

این شرکت های سرمایه گذاری ،سرمایه خود را روی اوراق قرضه بدون مالیات که توسط
شهرداری های ایالتی و شهری منتشر می شود،تخصیص می دهند.

صندوق های سرمایه گذاری بین المللی

این شرکت ها در اوراق بهادار شرکت های خارجی سرمایه گذاری می کنند.بعضی از آنها فقط در اوراق بهادار یک کشور خاص سرمایه گذاری کرده و سهام این نوع شرکت ها بیشتر مورد تقاضای آن دسته از سرمایه گذارانی است که قصد دارند از رشد اقتصادی یک کشور خاص بهره مند شوند. این شرکت ها به دلیل مدیریت حرفه ای و آشنایی با مقررات خاص آن کشور ،فرآیند تصمیم گیری در سرمایه گذاری خارجی را آسان می کنند.

طبقه بندی  کلی صندوق های سرمایه گذاری

شرکت های با سرمایه ثابت و متغیر

صندوق هایی که در واقع شرکت های سرمایه گذاری مدیریتی هستند در درجه اول بر حسب ساختار سرمایه به دو دسته کلی تقسیم می شوند:

شرکت مدیریت یا صندوق با سرمایه ثابت(سرمایه بسته)

صندوق های با سرمایه ثابت یا شرکت های مدیریتی با سرمایه ثابت دقیقاٌ مشابه شرکت های معمولی تعداد معینی سهم را در بدو امر عرضه می کنند و به صورت ادواری ممکن است آن را افزایش دهند.ویژگی بارز این صندوق ها به شرح زیر است:

• سهام آنها توسط صندوق ،فقط به هنگام عرضه اولیه به فروش می رسد و معاملات سهام در بازار ثانویه بین سرمایه گذاران انجام می شود؛
• سهام این گونه صندوق ها قابل بازخرید توسط صندوق نمی باشد؛
• عمر این صندوق ها نا محدود می باشد؛
• سهام معین و محدودی دارند و افزایش سرمایه آنها پس از کسب مجوز و تحت شرایط معینی صورت می گیرد؛
• قیمت خرید و فروش سهام بر اساس عرضه و تقاضا در بازار تعیین می شود؛
• سهام آنها به طور معمول پایین تر از NAV به فروش می رسد؛
• خرید و فروش سهام صندوق در طی روز و در ساعات کاری صورت می گیرد؛
• مدیر سرمایه گذاری به هیچ وجه نگران جریان ورود و خروج منابع نقد نیست، زیرا به جز انتشار سهام به منظور افزایش سرمایه ،سایر معاملات بین سرمایه گذاران،تاثیری بر جریان های نقدی صندوق ندارد.

شرکت مدیریت یا صندوق با سرمایه متغیر(سرمایه باز)

صندوق های با سرمایه متغیر یا در واقع شرکت های مدیریتی با سرمایه متغیر در اصطلاح به صندوق های مشترک سرمایه گذاری معروف هستند و در این نوشتار با تفضیل بیشتری مورد بررسی قرار گرفته است(US,IC Act 1940).اکثر صندوق های سرمایه گذاری مشترک با سرمایه متغیر یا باز هستند.به عبارت دیگر این صندوق ها همواره آماده اند که به عامه مردم سهام بفروشند و در صورت تقاضای سهامدار به قیمتی که برابر نسبت متناسب از ارزش پرتفلیو آنهاست و در خاتمه هر روز محاسبه می شود(NAV) سهام موجود را بازخرید کنند.در واقع سرمایه گذران می توانند سهام را به یا از صندوق های سرمایه گذاری مشترک بفروشند و بخرند و به طور کلی با میزان تقاضا یا عرضه سهم صندوق میزان سرمایه آن متغیر است.به منظور فراهم نمودن امکان مقایسه بهتر صندوق مشترک و شرکت سرمایه گذاری ،برخی مشخصات آنها به طور مقایسه ای به شرح جدول 2-2 ارائه می گردد.

در مرحله بعد، هر یک از دو نوع صندوق با سرمایه ثابت و متغیر ،به دو دسته فرعی تر به شرح زیر تقسیم می شوند:

صندوق ها متنوع و غیر متنوع

در مرحله بعد،هر یک از دو نوع صندوق با سرمایه ثابت و متغیر،به دو دسته فرعی تر به شرح زیر تقسیم می شوند:صندوق های متنوع

صندوق هایی هستند که بخش عمده (در حدود بیش از %75)دارایی های خود را در چارچوب مقررات در اوراق بهادار صنایع و شرکت های مختلف،سرمایه گذاری نموده و در سطح بالایی سبد اوراق بهادار را تنوع بخشی کرده باشند.

صندق های غیر متنوع

صندوق هایی هستند که تنوع سرمایه گذاری کمتری نسبت به نوع قبلی دارند و در صنایع با شرکت های خاصی به سرمایه گذاری مباردت می ورزند.

طبقه بندی صندوق های مشترک بر اساس کارمزد فروش

صندوق ها بر مبنای دریافت یا عدم دریافت کارمزد بابت صدور یا ابطال واحد های سرمایه گذرای، به دو گروه تقسیم بندی می شوند:

صندوق های با کارمزد

صندوق های سنتی با کارمزد، صندوق هایی هستند که برای به کارگزاران و مشاوران مالی و تامین سایر هزینه های مربوط، در ازای عرضه واحد ها، از مشتریان کارمزد دریافت می کنند.انواع اصلی هزینه معاملات برای سرمایه گذاران صندوق مشترک می تواند در قالب موارد زیر باشد:

کارمزد فروش

برخی صندوق ها هنگام فروش واحد های سرمایه گذاری از مشتریان مارمزد فروش (کارمزد صدور) دریافت و آن را به سبد دارایی ها واریز می کنند.در این حالت، خریدار باید علاوه بر  NAV هر واحد، مبلغی مازاد معادل کارمزد مقرر در امید نامه پرداخت نماید.این کارمزد حتی ممکن است بابت سرمایه گذاری مجدد سود نقدی و با عنوان کارمزد سرمایه گذاری مجدد سود دریافت شود.

کارمزد بازخرید

بعضی صندوق ها موقع بازخرید یا ابطال واحد سرمایه گذاری، کارمزد دریافت می کنند که این رقم هزینه بازخرید، هزینه اضافی بازخرید در کوتاه مدت،هزینه معاملات پرداختی به سبد و کارمزد های بورس را شامل می شود.هزینه اضافی باخرید در کوتاه مدت،به زمانی مربوط است که سرمایه گذار در حالی که از خدمات صندوق استفاده می کند،پس از ورود ،به فاصله کوتاهی تصمیم به خروج از صندوق بگیرد.

در اینجا ممکن است صندوق برای تشویق مشتریان به حفظ سرمایه گذاری برای مدت طولانی تر، این هزینه را به عنوان عامل بازدارنده در مقابل خروج زود هنگام سرمایه گذاران پیش بینی کرده باشد.همچنین کارمزد ابطال ممکن است با طول مدت سرمایه گذاری رابطه عکس داشته باشد و با طولانی تر شدن مدت سرمایه گذاری،نرخ کارمزد ابطال کاهش یابد.

هزینه ها و کارمزد های سالانه

این قلم شامل کارمزد های تعیین شده در قالب مقررات  نهاد ناظر و هزینه های نگهداری حساب مشتری است.برای مثال،در ایالات متحده کارمزد سالانه بر طبق رویه 1-12b تعیین می شود.این رویه که در سال 1980 توسط SEC تعیین شده است به صندوق های مشترک اجازه می دهد که هزینه های توزیع واحد های سرمایه گذاری را از محل دارایی های صندوق پرداخت نمایند.

این کارمزد در واقع برای جبران خدمات کارگزار-معامله گران،خدمات اداری، تامین مخارج تبلیغات و پیش برد فروش مصرف می شود که از دیدگاه سرمایه گذار،یک نوع هزینه مداوم سالانه تلقی می شود.رویه مذبور طبقه بندی معینی را برای سطوح مختلف و انواع گوناگون سرمایه گذاری و هزینه در نظرگرفته است ولی به هر حال ، حداکثر کارمزد بیش از %1 نخواهد بود.

صندوق های بدون کارمزد

صندوق هایی هستند که هنگام فروش کارمزدی دریافت نمی کنند و واحد های سرمایه گذاری خود را از طریق توزیع کنندگان به سرمایه گذاران می فروشند.

طبقه بندی صندوق بر اساس افق سرمایه گذاری

صندوق های مشترک بر حسب نوع اوراق بهاداری که در چارچوب اهداف و افق زمانی خود،در آن ها سرمایه گذاری می کنند به انواع مختلفی تقسیم بندی می شوندیکی از طبقه بندی های متداول صندوق ها به شرح ذیل می باشد:

صندوق های کوتاه مدت

صندوق هایی هستند که در اوراق بهادار کوتاه مدت با سررسید کمتر از یک سال فعالیت می کنند.رایج ترین صندوق ها از این گروه،صندوق های بازار پول می باشند.

صندوق های بازار پول

صندوق هایی هستند که بر روی اوراق بهادار گکوتاه مدت با سررسید حداکثر یک سال سرمایه گذاری می کنند و بیشتر به دنبال منافع ثابت یا کسب سود کوتاه مدت هستند.ویژگی این صندوق ها ریسک پایین و بازدهی پایین(به ویژه در حالت پایین بودن نرخ بهره) است. صندوق های فعال در بازار های پولی،انواع گوناگونی دارند،برای مثال، انواع این صندوق ها در آمریکا عبارتند از:

• صندوق های ایالتی معاف از مالیات بازار پول
• صندوق های دولتی مشمول مالیات بازار پول
• صندوق های غیر دولتی مشمول مالیات بازار پول
• صندوق های ملی معاف از مالیات بازار پول

صندوق های سرمایه گذاری بلند مدت

صندوق هایی هستند که بر روی اوراق بهادار بلند مدت،شامل سهام و اوراق قرضه با سررسید بیش از یکسال سرمایه گذاری می کنند. صندوق های بلند مدت بیشتر به صورت تخصصی فعالیت می کنند و طبقه بندی های مختلفی برای آنها وجود دارد که کلی ترین تقسیم بندی به شرح زیر است:

صندوق های اوراق بهادار با درآمد ثابت یا صندوق های اوراق قرضه

این صندوق ها در وهله اول، بر روی قرضه های دولتی یا شرکتی سرمایه گذاری می کنند و هدف اصلی آنها ایجاد در آمد است.سرمایه گذاری در صندوق های قرضه بر خلاف سرمایه گذاری مستقیم در اوراق قرضه،دارای سررسید یا ضمانت بازپرداخت سرمایه نیست. با توجه به تنوع گسترده در اوراق صادر شده ،هم از نظر صادر کننده و هم به لحاظ سررسید و سایر شرایط،صندوق های اوراق قرضه از تنوع بالایی برخوردار هستند و بیشترین تنوع را در بین کشورها می توان در ایالات متحده یافت که به یک دسته بندی از صندوق های قرضه در این کشور می توان به شرح ذیل اشاره نمود:

• صندق های عمومی اوراق شرکتی
• صندوق های اوراق قرضه میان مدت شرکتی
• صندوق های اوراق قرضه کوتاه مدت شرکتی
• صندوق های اوراق قرضه جهانی
• صندوق های اوراق قرضه دولتی
• صندوق های با بازده بالا
• صندوق های با پشتوانه رهنی
• صندوق های قرضه ملی شهرداری ها
• صندوق های قرضه ایالتی شهرداری ها

صندوق های سهام

صندوق های سهام در درجه اول برروی سهام سرمایه گذاری می کنند و سهام انتخابی بستگی به هدف سرمایه گذاری صندوق دارد که می تواند به طور کلی یکی از دو حالت زیر باشد:

• سرمایه گذاری در شرکت های با سابقه و قدیمی که سود سهام بالایی پرداخت می کنندو
• سرمایه گذاری در شرکت های تازه تاسیس و کم سابقه که به ذنبال رشد هستند.

در هر یک از این دو گروه موارد نتعددی یافت می شود که بر حسب میزان ریسک پذیری و افق های سرمایه گذاری با دیگران متفاوت هستند،اما یکی از طبقه بندی های متداول این گروه از صندوق ها در آمریکا به شرح زیر است:

• صندق های رشدی با ریسک زیاد
• صندوق های سهام جهانی
• صندوق های سهام بازار های نو پا
• صندوق های رشدی
• صندوق های درآمدی
• صندوق های رشدی و درآمدی
• صندوق های سهام بین المللی
• صندوق های سهام منطقه ای
• صندوق های سهام بخشی

صندوق های ترکیبی/ مختلط

این گروه از صندوق ها بر روی مجموعه ای از سهام،اوراق قرضه و اوراق بازار پول سرمایه گذاری می کنند و بر حسب شرایط موجود و پیش بینی روند آتی بازار، باتوجه به اهداف و سیاست های صندوق،ترکیب مناسبی از اوراق بهادار گوناگون در سبد خود جای می دهند و لذا از انعطاف پذیری بالایی برخوردار هستند.

در ایالات متحده ، گروه های اصلی صندوق های ترکیبی عبارتند از:

• صندوق های متوازن
• صندوق های تخصیص دارایی ها
• صندوق های با سبد انعطاف پذیر
• صندوق های ترکیبی درآمدی