در ایران تا قبل از تصویب قانون بازار اوراق بهادار در آذر ماه 1384 بستر های قانونی لازم برای تشکیل صندوق های سرمایه گذرای مشترک فراهم نشده بود.

این صندوق ها برای اولین بار در بند 20 ماده 1 مذکور به عنوان یک نهاد مالی تعریف و پس از آن به ترتیب ،دستور العمل نحوه تعیین قیمت خرید و فروش اوراق بهادار در صندوق های سرمایه گذاری در تاریخ 30/11/1386 ،اساسنامه صندوق سرمایه گذاری مشترک (در سهام و اندازه کوچک) در تاریخ 19/12/1386 و اساسنامه صندوق سرمایه گذرای مشترک (در سهام و در اندازه بزرگ) در تاریخ 07/08/1387،به تصویب هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار رسیدند.

تا ابتدای آذر ماه سال 1388 بر اساس قوانین فوق، 23 صندوق سرمایه گذاری مشترک (20 صندوق سهام در اندازه کوچک،2صندوق سهام در اندازه بزرگ و یک صندوق اوراق بهادار با درآمد ثابت) رسماٌ با دریافت مجوز فعالیت از سازمان بورس و اوراق بهادار،فعالیت خود را آغاز نموده و فعلاٌ قانون خاص دیگری بر صندوق ها حاکم نمی باشد.

همچنین با توجه به مسائل مرتبط با شخصیت حقوقی صندوق ها و نیز مسائل مالیاتی آنها ،در فروردین ماه 1388 لایحه یک فوریتی بازار سرمایه به منظور حل مسائل مذکور به مجلس شورای اسلامی تقدیم ، که در تاریخ بیست و پنجم آذر ماه 1388 به تصویب رسیده و مسائلی چون شخصیت حقوقی صندوق ها ، حداقل سرمایه و مالیات آنها تعیین گردیده است.

قوانین صندوق های سرمایه گذاری در دیگر کشور ها

مقررات حاکم بر صندوق های سرمایه گذاری غالباٌ در کشور های توسعه یافته مانند ایالات متحده توسط قانون مجزایی (یا قسمت هایی از قوانین جامع) نظارت می شوند.در این قسمت ابعادی از قوانین کشور های مختلف شامل:ایالات متحده،ترکیه و مالزی اشاره خواهد شد.

قانون شرکت های سرمایه گذاری در ایلات متحده

در ایالات متحده «قانون شرکت های سرمایه گذاری» که نخستین بار در سال 1940 تصویب و در دهه های گذشته مورد اصلاح واقع شده است،قانون اصلی حاکم بر شرکت های سرمایه گذاری و جامع ترین قانون شناخته شده سرمایه گذاری در جهان است.

مقررات و نظارت مربوطه شامل موارد ذیل می باشند:

• تدوین فلسفه و اهداف صندوق
• افشا و ارائه اهداف به سرمایه گذاران
• حفظ اهداف یاد شده و قابل تغییر تنها توسط رأی سهامداران
• ثبت شرکت های سرمایه گذاری توسط SEC
• هیئت مدیره مستقل (تا از تضاد منافع جلوگیری کند)
• مقررات ارزش گذاری
• مقررات فروش و بازخرید سهام
• ضروریات نگهداری فیزیکی اجزای پرتفویCustodial
• بیمه فیزیکی اجزای پرتفویی Fidelity Insurance
• نگهداری حساب های منظم بر اساس اصول پذیرفته شده عمومی حسابداری GAAP
• گزارش منظم وضعیت شرکت به سرمایه گذاران
• پیروی از روش خود تنظیمیSelf- Regulation علاوه بر مقررات دولتی

شایان ذکر است که یک انجمن نیز به نامInvestment Company Institute (ICI) توسط صندوق های سرمایه گذاری تاسیس شده است.ضمناٌ از سال 1982 طبق مقررات،بانک های تجاری آمریکا مجاز به ارائه صندوق های مشترک سرمایه گذاری نیستند.

قوانین مرتبط با شرکت های سرمایه گذرای در مالزی

در این قسمت به عنوان گزینه ای دیگر از فعالیت های شرکت های سرمایه گذاری به یونیت تراست ها در کشور مالزی اشاره می شود.مقررات حاکم و ناظر بر یونیت تراست های مالزی تا حد زیادی به مقررات کشور ایالات متحده شباهت دارد.در مالزی قانون صنعت اوراق بهادار که در سال 1983 مورد تصویب قرار گرفته است و قانون هیئت اوراق بهادار که در سال 1993 ایجاد شده است بر شرکت های سرمایه گذاری نظارت دارند.

این هیئت نظارت بر واحدهای مشابه مانند شرکت های سرمایه گذاری با سرمایه بسته را نیز به عهده دارد.مقررات جدید نیز در سال های 1994 و 1995 به مقررات قبلی اضافه شده و به تصمیماتی منجر شده است.

بر طبق مقررات کشور مالزی که ترکیب دارایی ها را به صورت کیفی تعیین می کند ، این شرکت ها می توانند در اوراق بهادار زیر سرمایه گذاری کنند:

• اوراق بهادار شرکت های پذیرفته شده در بورس کوالالامپور
• اوراق بهادار شرکت های پذیرفته شده در بورس های خارجی
• اوراق بهادار دولت مالزی و بانک مرکزی مالزی
• پول ملی مالزی،سپرده گذاری در بانک های مالزی از جمله بانک اسلامی مالزی
• اوراق قرضه و اوراق بدهی که توسط موسسه رتبه دهنده مالزی حداقل رتبه BBB داشته باشند.
• اوراق بهادار شرکت های پذیرفته نشده در بورس و سایر اوراق و سرمایه گذاری هایی که توسط هیئت اوراق بهادار مالزی مورد قبول اعلام شده باشد.
• ضمناٌ مقررات مالزی حدی برای بزرگ بودن اندازه خود شرکت سرمایه گذاری قائل می شود. در حال حاضر 500 میلیون واحد «سهم» که هر کدام یک واحد پول مالزی(رینگیت) قیمت گذاری (اسمی) شده باشند،سقف این شرکت ها را در موقع عرضه عمومی اولیه تعیین می کند.
• اگر یک شرکت سرمایه گذاری که حجم فعالیت کمتری دارد اقدام به افزایش سرمایه کند،قبلاٌ باید مجوز هیئت اوراق بهادار را اخذ کند.

مدیریت صندوق باید توسط یک شرکت ذی صلاح که صلاحیت آن به تایید هیئت اوراق بهادار می رسد به عهده گرفته شود.مدیر شرکت باید وابسته به نهاد مالی که زیر نظر بانک مرکزی مالزی نظارت می شود قرار داشته باشد یا باید صلاحیت آن از طرف هیئت اوراق بهادار تایید شود.